CPAP คืออะไร? / รักษานอนกรน OSA หยุดหายใจ?

หลายคนสงสัยและคงเคยได้ยิน เครื่องซี-แพบ CPAP กันมาบ้างจากช่องทาง Social และ Youtube วันนี้เราจะมาทำความเข้าใจเครื่องช่วยหายใจ PAP, APAP, BiPAP, CPAP เครื่องมือที่ช่วยทำให้สุขภาพการนอนของคุณดีขึ้น รักษาอาการกรน OSA อาการหยุดหายใจขณะหลับ ที่ทำให้เกิดความอ่อนเพลีย ง่วงทั้งวัน นอนไม่อิ่ม เนื่องจากร่างกายขาด Oxygen ขณะนอนหลับ

• คำศัพท์ควรรู้อาการ OSA AHI SPO₂
• คำศัพท์ควรรู้เครื่อง PAP, CPAP, BiPAP
• ส่วนประกอบของ CPAP
• CPAP ทำงานอย่างไง? รักษานอนกรน หยุดหายใจ OSA?
• Mask หน้ากาก CPAP มีกี่แบบ?

คำศัพท์เบื้องต้น อาการหยุดหายใจ OSA นอนกรน ภาวะออกซิเจนในเลือดต่ำ

• OSA – Obstructive Sleep Apnea คือ ภาวะหยุดหายใจขณะหลับจากการปิดกัน/ตีบแคบของทางเดินหายใจส่วนต้น ภาษาง่ายๆคือ มีการตีบตัน-บังของทางเดินหายใจ เช่น โคนลิ้นหรือกล้ามเนื้อช่องคอหย่อน ปิดทางเดินหายใจ ภาวะนี้สามารถเกิดได้จากหลายสาเหตุ โดยมากเกิดจากความอ้วน และ อายุที่มากขึ้นทำให้กล้ามเนื้อหย่อนปิดกั้นทำให้อากาศไหลไปสู่ปอดได้น้อยลง-หยุดหายใจ โดยมากจะมีอาการนอนกรนร่วมด้วย ภาวะนี้เป็นอันตรายอย่างมากในระยะสั้นทำให้รู้สึกไม่สดชื่นเพราะขณะหลับออกซิเจนไปเลี้ยงร่างกายไม่เพียงพอ เพลีย อารมณ์แปรปรวน ระยะยาวนำไปสู่โรคความดันโลหิตสูง เบาหวาน โรคเกี่ยวกับสมอง ชาวบ้านอาจมีคำศัพท์ว่า “ไหลตาย” มีความเกี่ยวเนื่องกับ OSA
• AHI – Apnea Hyponea Index คือ ดัชนีใช้ในการวัดการหยุดหายใจ (AI – Apnea Index) และ หายใจแผ่ว (HI – Hyponea) โดยค่านี้เป็นการวัดระดับความรุนแรงของภาวะ หยุดหายใจขณะหลับ OSA โดยค่านี้จะเป็นหน่วยเป็น ครั้ง/ชม. เช่น ตัวผู้เขียนเองก่อนรักษามีค่า AHI = 41 หมายความว่า ตอนนอนมีการหยุดหายใจ/หายใจแผ่ว 41ครั้ง/ชม. ซึ่งค่านี้ถือว่าอันตรายต้องรีบรักษา
  • AHI < 5 ปกติ คนทั่วไปอาจเกิดอาการหายใจได้แต่ไม่ควรเกิน 5ครั้ง/ชม.
  • 5≤AHI<15 ภาวะหยุดหายต่ำ อาจจะปรับท่านอน ออกกำลัง ลดน้ำหนัก
  • 15≤AHI<30 ภาวะหยุดหายกลาง ควรเริ่มรักษา ควบคู่กับการควบคุมน้ำหนัก ใช้งาน CPAP
  • AHI≥30 ภาวะหยุดหายใจรุนแรง จำเป็นต้องได้รับการรักษา เป็นระดับอันตรายกับร่างกายทั้งระยะสั้นและยาว รักษาด้วย CPAP, เครื่องทางทันตกรรม, ผ่าตัด ตามคำแนะนำแพทย์
• SPO₂ – ความอิ่มตัวของออกซิเจนในเลือด %ออกซิเจนในเลือด โดยค่านี้แปรผันกับค่า AHI ผู้ที่มี AHI สูงมีการหยุดหายใจสูงค่าออกซิเจนจะลดลงต่ำขณะหลับ ตย. ผู้เขียนก่อนมีการรักษามีค่า SPO₂ อยู่ที่ 86% จากปกติตอนตื่นมีค่าอยู่ประมาณ 97% จะเห็นว่าอาการหยุดหายใจขณะหลับมีอันตรายกว่าที่คิดมาก

คำศัพท์เบื้องต้น เครื่องช่วยหายใจ CPAP

• PAP – Possitive Airway Pressure “แพบ” เป็นเครื่องสร้างความดันแบบต่อเนื่อง(เป่าลม) แรงดันดังกล่าวจะช่วยเปิดทางเดินหายใจ ให้อากาศสามารถเข้าสู่ปอดได้ PAP เป็นการกล่าวรวมเครื่องช่วยหายใจแบบอัดแรงดันต่อเนื่อง
• CPAP – ซีแพบ นิยมเรียกเครื่องช่วยหายใจแบบแรงดันต่อเนื่อง เริ่มต้นนั้นจะเป็นแบบตั้งความดัน Manual ต่อมาพัฒนาต่อเป็นแบบ Auto แต่ก็ยังติดปากเรียก CPAP กันต่อ แรงดันที่เครื่องสร้างทำให้ช่องทางหายใจสะดวก ลมสามารถผ่านเข้าปอดได้ รักษาอาการ OSA หยุดหายใจขณะหลับ อาการนอนกรน
• APAP – เอแพบ เป็นเครื่องที่นิยมที่สุดในปัจจุบัน พัฒนาต่อมาจาก CPAP โดยมี Sensor ตรงจับอาการ OSA เมื่อพบอาการดังกล่าวเครื่องจะทำการเพิ่มความดันโดยอัตโนมัติ เครื่อง APAP ได้รับความนิยมสูงสุดในปัจจุบันในการรักษา OSA หลายๆครั้งจะเรียกเครื่องแบบนี้ติดปากว่า CPAP โดยเครื่องนี้สามารถตั้ง Mode การทำงานแบบ Manual หรือ Auto ได้
• BiPAP – ไบแพบ Bi-level เครื่องนี้จะแตกต่างจากเครื่องช่วยหายใจข้างต้น โดยเครื่องนี้จะมีค่า 2ความดัน ความดันสูง Inhale เพื่อดันอากาศเมื่อหายใจเข้า และ ความดันต่ำ Exhale เพื่อช่วยให้หายใจออกจากปอด เครื่องนี้จะมีราคาสูงกว่าต้องการความชำนาญในการใช้ ควรปรึกษาแพทย์อย่างใกล้ชิด โดยจะเหมาะกับคนที่ปัญหาการหายใจ ปัญหาการทำงานของปอด
• Heated Tube – โดยมาก CPAP จะมาพร้อมระบบทำความชื้น Humidifier ป้องกันไม่ให้คอแห้ง ทางเดินหายใจแห้งและระคายเคือง แต่ที่แนะนำอีกตัวคือ Heated Tube คือระบบทำความร้อนในท่ออากาศ ตัวนี้จะช่วยรักษาอุณหภูมิของอากาศที่เราหายใจให้คงที่ ลดอาการภูมิแพ้ (ผู้มีอาการภูมิแพ้อากาศ) ช่วยทำให้สุขภาพการนอนดีขึ้น
• cmH₂O – เป็นหน่วยวัดความดันของ CPAP ที่ใช้ในการรักษา โดยค่าในการรักษาทั่วไปอยู่ที่ 5-15cmH₂O (เมืองไทยใช้หน่วยนี้ แต่ตปท. อาจจะหน่วย mmHg BAR เป็นต้น) อ่านว่า เซนติเมตรน้ำ

ส่วนประกอบของ CPAP

เครื่องช่วยหายใจ ซีแพบประกอบด้วย 5ส่วนสำคัญ โดยหน้าที่ CPAP ง่ายๆคือ “CPAP เป็นเครื่องสร้างแรงดันอากาศเพื่อเปิดทางเดินหายใจที่ถูกปิดกั้นอยู่ ให้อากาศไหลเข้าสู่ปอดได้” 

1. เครื่องสร้างแรงดัน อัดอากาศทำงานโดยมอเตอร์อัดแรงดันทางการแพทย์ อัดอากาศผ่านตัวกรองฝุ่น
2. เครื่องสร้างความชื้น Humidifier (Optional) อากาศที่ถูกอัดจะผ่านส่วนทำความชื้น การทำความชื้นช่วยให้การหายได้มีคุณภาพดีขึ้น ลดอาการระคายเคืองในทางเดินหายใจ อาการคอแห้ง น้ำที่เติมแนะนำเป็นน้ำดื่ม
3. ท่อสายนำอากาศ อาจเรียก Air Hose, Air Tube ท่ออ่อนนำอากาศ โดยมากจะทำความยาว 2เมตร หรือมากกว่า เผื่อให้ผู้ใช้สามารถวางเครื่องได้ไกลตัว + สามารถเปลี่ยนท่าทางในขณะนอนหลับ แนะนำท่อนำสายแบบที่สามารถทำความร้อนด้วย (Heated Tube) อากาศที่ผ่านมาจะถูกควบคุมอุณหภูมิให้คงที่ ทำให้การหายใจดีขึ้น สำหรับผู้มีแนวโน้มเป็นภูมิแพ้อากาศ
4. หน้ากาก CPAP Mask เมื่ออาการถูกอัดและส่งผ่านท่อนำแล้วจะมายังหน้ากากเครื่องช่วยหายใจ หน้ากากทำหน้าที่ 2ส่วน คือเป็นส่วนครอบติดกับร่างกายเพื่อนำอากาศ O₂ เข้า และระบายอากาศ CO₂ ออกนอกหน้ากาก ใบหน้าของแต่ละคนไม่เท่ากัน พฤติกรรมการนอนก็แตกต่าง ควรเลือกหน้ากากให้เหมาะสมกับตัวเองทั้งแบบ และ ขนาด โปรดปรึกษาผู้จำหน่าย วิธีการเลือกหน้ากาก
5. ส่วนเพิ่มเติมอื่นๆ (Optional) เช่น หลายกรณีใช้ CPAP ร่วมด้วยกับเครื่องผลิต Oxygen Concentrator แทนที่จะอัดอากาศจากห้องนอนก็ต่อสายออกซิเจนเข้าด้วย | นอกจากนั้น CPAP หลายตัวสามารถทำงานร่วมกับ Oximeter เพื่อวัดปริมาณ Oxygen, Heart Rate เป็นต้น

CPAP ทำงานอย่างไง? รักษานอนกรน หยุดหายใจ OSA?

CPAP เป็นเครื่องสร้างแรงดันอากาศเพื่อเปิดทางเดินหายใจที่ถูกปิดกั้นอยู่ ให้อากาศไหลเข้าสู่ปอดได้

1. CPAP สร้างแรงดันต่อเนื่อง ส่งอากาศเข้าสู่หน้ากาก
2. ร่างกายหายใจเข้า จากปกติที่มีภาวะ OSA แรงดันจะช่วยเปิดทางเดินหายใจส่วนบนให้กว้างขึ้น
3. Inhale อากาศสามารถไหลเข้าสู่ปอด ปอดได้รับออกซิเจน นำไปสู่กระบวนการเติมออกซิเจนเข้าเลือด และ เปลี่ยนคาร์บอนไดออกไซด์ ออกมาเมื่อหายใจออก
4. Exhale ปอดดันอากาศที่มี CO₂ ออกมาที่หน้ากาก หน้ากากที่รูพรุนให้ Exhale ระบายออกที่จุดนี้
5. ดำเนินการในส่วนที่ 1-4 ตามลำดับต่อไปเรื่อยๆ

CPAP ช่วยรักษาอาการ OSA หยุดหายใจขณะหลับโดยตรง และมีผลทางอ้อมคือ รักษาอาการนอนกรน, อาการอ่อนเพลียง่วงระหว่างวัน เนื่องจาก Oxygen ต่ำขณะหลับ รักษาร่างกายในระยะยาว เช่น ความดันสูง, เบาหวาน โรคทางประสาทสมอง นอกจากการรักษาอาการ OSA ด้วย CPAP แล้วยังมีทางเลือกอื่น เช่น การลดน้ำหนัก, การใช้เครื่องมือทางทันตกรรมใส่ตอนนอน, การผ่าตัดเล็ก (เนื้อเยื้อกระดูกอ่อน) ผ่าตัดใหญ่ (กราม) เป็นต้น

ทั้งนี้ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ หรือ การทำ Sleeptest เพื่อระบุถึงปัญหาต่อไป

Mask หน้ากาก CPAP มีกี่แบบ?

• Full Mask – หน้ากาก CPAP ชนิดชนิดครอบปากและจมูก ชนิดนี้มีโอกาศเกิดลมรั่วน้อยที่สุด แต่อาจจะทำให้อึดอัด เหมาะสำหรับผู้มีพฤติกรรม นอนอ้าปาก ผู้สูงอายุ
• Nasal Mask – หน้ากากเครื่องช่วยหายใจ แบบครอบจมูก วัสดุซิลิโคนนิ่ม สบายกว่าการใช้งาน Full Mask แต่ก็มีโอกาสรั่วของอากาศ แนะนำสำหรับผู้ใช้ครั้งแรก
• Nasal Pillows – หน้ากากแบบหมอดรองจมูก เป็นซิลิโคนรองอยู่ใต้จมูก มีรู2รูเข้าจมูมเลย แบบนี้จะสัมผัสกับร่างกายน้อยที่สุด (สบายสุด) ทั้งนี้ทั้งนั้นขึ้นอยู่กับพฤติกรรมการใช้งาน สบายแต่อาจแลกมาด้วยการรั่วขณะพลิกตัว

สำหรับผู้ที่สนใจอ่านเรื่องหน้ากาก สามารถอ่านตัวเต็มได้ที่นี่ CPAP Mask 3ชนิดเลือกอย่างไง? ข้อดี-เสีย หน้ากากเครื่องช่วยหายใจ

ผีอำ!! ต้องลองตรวจ Sleep Test

Posted: September 25, 2024

ผีอำ เป็นอาการที่หลายคนคุ้นเคย เกิดขึ้นในช่วงหลับหรือตื่น กดทับร่างกาย รู้สึกหายใจไม่ออก พูดหรือขยับตัวไม่ได้ จนสร้างความหวาดกลัว อาการนี้เกิดขึ้นได้จริง เกิดจากสาเหตุทางวิทยาศาสตร์หรือเป็นเพียงเรื่องเล่าสยองขวัญ ? บทความนี้จะพาไปไขข้อข้องใจกัน ผีอำ หรือ Sleep Paralysis คือ ภาวะที่เกิดขึ้นเมื่อกลุ่มกล้ามเนื้อในร่างกายหยุดทำงานชั่วขณะ หรือหยุดทำงานบางส่วน เป็นอาการที่เกิดขึ้นได้กับทุกคน เกิดจากความผิดปกติระหว่างช่วงหลับกับตื่น ทำให้เกิดความไม่สามารถเคลื่อนไหวหรือพูดคุยได้ พร้อมกับความรู้สึกเหมือนมีน้ำหนักหนักบนร่างกาย โดยทั่วไปแล้วอาการผีอำเกิดขึ้นขณะที่คนนอนหลับหรือกำลังตื่นขึ้นมา แต่ไม่สามารถเคลื่อนตัวหรือพูดคุยได้ ทำให้เกิดความกลัวหรือความรู้สึกหวาดหวั่นได้

เตรียมตัวทำ Sleep Test กับ Elife

Posted: September 16, 2024

การนอนหลับพักผ่อนอย่างเพียงพอถือเป็นปัจจัยสำคัญต่อสุขภาพร่างกายและจิตใจที่ดี แต่หลายคนกลับประสบปัญหาการนอนหลับ เช่น นอนไม่หลับ หลับๆ ตื่นๆ หรือนอนกรน ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตและอาจนำไปสู่โรคภัยต่างๆ ได้ Elife Sleep Tes  ถือว่าเป็นตัวกลาที่ทำให้สถานที่นึงศูนย์ตรวจวินิจฉัยและรักษาภาวะหยุดหายใจขณะหลับแบบครบวงจร พร้อมช่วยให้คุณนอนหลับสบาย ไร้กังวล! บทความนี้จะพาคุณไปเตรียมตัวทำ Sleep Test กับ Elife อย่างมืออาชีพ พร้อมไขข้อสงสัยที่หลายคนอาจไม่เคยรู้ Sleep Test  มีกี่ประเภท 

8 สิ่งที่ไม่ควรทำก่อนนอน ส่งผลให้นอนไม่หลับ

Posted: August 6, 2024

ในยุคที่ผู้คนต่างเร่งรีบ วุ่นวายกับการใช้ชีวิต นอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอ ส่งผลให้สุขภาพร่างกายและจิตใจแย่ลง ปัญหานอนไม่หลับกลายเป็นเรื่องใกล้ตัวสำหรับใครหลายคน ซึ่งสาเหตุหนึ่งอาจมาจากพฤติกรรมที่เรามักทำก่อนเข้านอนการนอนหลับอย่างมีถึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง แต่รู้หรือไม่ว่า มีพฤติกรรมบางอย่างที่เรามักทำก่อนนอน ส่งผลให้นอนไม่หลับได้ บทความนี้จึงได้รวบรวม 8 สิ่งที่ไม่ควรทำก่อนนอนมาฝากกัน เพื่อให้ทุกคนมีสุขภาพการนอนที่ดีขึ้น **คลิป** 1. ดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีน คาเฟอีนเป็นสารกระตุ้นที่ส่งผลต่อระบบประสาทส่วนกลาง ทำให้ร่างกายตื่นตัว จและทำให้นอนหลับยาก หลับไม่สนิท แม้ว่าจะดื่มกาแฟ ชา หรือเครื่องดื่มชูกำลังในช่วงบ่าย แต่คาเฟอีนยังคงอยู่ในร่างกายประมาณ 6-8

10 ข้อควรรู้ถ้าอยากใช้ CPAP

Posted: August 1, 2024

ย่อมาจาก Continuous Positive Airway Pressure เป็นเครื่องช่วยหายใจชนิดหนึ่งที่ใช้รักษาภาวะหยุดหายใจขณะหลับ (Sleep Apnea) โดยการเป่าลมผ่านท่อและหน้ากากเข้าสู่ทางเดินหายใจ เพื่อป้องกันไม่ให้ทางเดินหายใจตีบตันในระหว่างการนอน เป็นอุปกรณ์ทางการแพทย์ที่ต้องได้รับการสั่งจ่ายจากแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ การใช้งานที่ถูกต้องและปลอดภัยจึงมีความสำคัญอย่างยิ่ง บทความนี้จะกล่าวถึง 10 ข้อควรรู้เกี่ยวกับ CPAP สำหรับผู้ป่วยและผู้ดูแล   CPAP เหมาะสำหรับใคร? เหมาะสำหรับผู้ป่วยที่มีภาวะหยุดหายใจขณะหลับ โดยเฉพาะอย่างยิ่งผู้ที่มีอาการหยุดหายใจขณะหลับรุนแรง ภาวะนี้เกิดขึ้นเมื่อทางเดินหายใจตีบตันหรือปิดกั้นระหว่างการนอน ทำให้ระดับออกซิเจนในเลือดลดลง ส่งผลต่อคุณภาพการนอนหลับและสุขภาพโดยรวม

การให้ออกซิเจนสัตว์เลี้ยง

Posted: July 24, 2024

ในฐานะเจ้าของสัตว์เลี้ยง เราต่างต้องการสิ่งที่ดีที่สุดสำหรับเพื่อนขนฟูของเรา และนั่นรวมถึงการดูแลสุขภาพของพวกเขาด้วย หนึ่งในวิธีสำคัญในการดูแลสุขภาพสัตว์เลี้ยงคือการตรวจสอบให้แน่ใจว่าพวกเขาได้รับออกซิเจนเพียงพอ ในบางกรณี สัตว์เลี้ยงของเราอาจต้องการออกซิเจนเสริม บทความนี้จะช่วยให้คุณเข้าใจว่าการให้ออกซิเจนสัตว์เลี้ยงคืออะไร เมื่อไหร่ที่จำเป็น และวิธีการให้ การให้ออกซิเจนเสริม (Oxygen supplementation) ถือเป็นเทคนิคทางการแพทย์ที่สำคัญอย่างยิ่งในการรักษาสัตว์ป่วยที่มีภาวะเลือดขาดออกซิเจน ซึ่งสามารถเกิดขึ้นได้จากหลากหลายสาเหตุ เช่น การบาดเจ็บ โรคติดเชื้อ โรคทางระบบทางเดินหายใจ หรือแม้กระทั่งการดมยาสลบ . การให้ออกซเจนสัตว์เลี้ยงหรือที่เรียกว่า “oxygen therapy”เป็นการรักษาที่ช่วยเพิ่มระดับออกซิเจนในเลือดของสัตว์เลี้ยง ออกซิเจนเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับเซลล์ทั้งหมดในร่างกาย และการขาดออกซิเจนอาจนำไปสู่ปัญหาสุขภาพที่ร้ายแรง